Инфантилните хемангиоми (ИХ) се најчести бенигни тумори во детската возраст и се јавуваат кај 4-5% од доенчињата. Почести се кај девојчиња, доенчиња од близначка бременост, кај доенчиња родени предвреме или со мала родилна тежина (околу 30% од децата родени со тежина под 1 кг имаат ИХ) и кај белата популација.
ИХ се меки израстоци на кожата со црвена или виолетова пребоеност и често нивната површина потсетува на малина или јагода. Можат да бидат површински, длабоки или комбинирани. Површинските ИХ се рамни, со црвена или виолетова пребоеност, додека подлабоките ИХ имаат синкава пребоеност. Комбинираните ИХ ги содржат компонентите и на површинските и на длабоките ИХ. Најчесто се јавуваат поединечно (солитарни хемангиоми), но може да бидат присутни и во поголем број (мултипни хемангиоми) и да ги инволвираат и внатрешните органи.
Имаат три фази на раст – фаза на активен раст (пролиферација), фаза на мирување (стагнација) и фаза на исчезнување (инволуција).
„Причината за настанувањето (патогенезата) на ИХ е непозната. Водечка хипотеза за нивно настанување е дека во текот на бременоста циркулирачките ендотелни прогениторни клетки, одговорни за создавање на крвните садови, се движат кон локациите во телото каде што има хипоксија (намален дотур на кислород) и создаваат нови крвни садови на невообичаено место“, објаснува доц. д-р Билјана Чонеска- Јованова, специјалист по педијатрија, хемато-онколог.
На кој дел од телото најчесто се појавуваат хемангиомите?
Хемангиомите може да бидат локализирани на кој било дел од кожата или поткожното ткиво. Повеќе од 50% од ИХ се локализирани на лицето и вратот, но може да се појават и на слузниците (слузницата на усната шуплина и јазикот), како и на внатрешните органи (црниот дроб, белите дробови, мозокот, слезината и други органи).
Кога се појавуваат хемангиомите?
Кај 30% од пациентите ИХ се евидентни од раѓање, додека кај повеќето новородени ИХ не се присутни од раѓање или се во вид на дискретни сини или црвени дамки на кожата. Во наредните месеци ИХ започнува да расте. Најинтензивниот раст е меѓу првиот и третиот месец и може да продолжи до крајот на првата година. Процесот на инволуција (повлекување) започнува по првата година, но овој процес може да е нецелосен и да доведе до трајни промени на кожата во вид на лузни или деформитети на зафатеното подрачје. Инволуцијата на хемангиомот продолжува до крајот на шестата, а кај некои деца и до крајот на десеттата година од животот.
Кои симптоми се присутни кај ИХ?
Повеќето ИХ не предизвикуваат никакви симптоми, но може да предизвикаат голема загриженост кај родителите во фазата на брз раст. Ретко настануваат улцерации на ИХ, кои може да бидат болни и да предизвикаат крвавење. Крвавењето не е обилно и вообичаено запира со притисок на местото на крвавење. ИХ на носот и устата може да предизвикаат проблеми со дишењето и хранењето, а хемангиомите што растат блиску до очите може да доведат до нарушување на видот.
„Децата што имаат повеќе од пет хемангиоми може да имаат ИХ на внатрешните органи, кои може да предизвикаат нарушување на нивната функција, поради што се препорачуваат дополнителни ехо-прегледи. Кај сегментните ИХ, кои зафаќаат поголем дел од телото, неопходна е долготрајна и поинтензивна терапија. ИХ во пределот на долниот дел од ’рбетниот столб често се асоцирани со аномалии на ’рбетниот мозок, внатрешните органи и гениталиите, поради што се индицирани дополнителни иследувања“, додава д-р Чонеска-Јованова.
Како се поставува дијагноза на ИХ?
Дијагнозата на ИХ се поставува клинички, при преглед на детето и со анамнеза за брз раст на ИХ следен со бавна регресија. Понекогаш се потребни дополнителни иследувања, најчесто ехосонографија и/или МРИ ангиографија за да се добијат повеќе информации за раширеноста на ИХ.
Какви се клиничкиот тек и третманот на хемангиомите?
Повеќето ИХ се бенигни, спонтано се повлекуваат и за нив не е потребен никаков третман. Мал дел од ИХ, поради големината и локализацијата, можат да предизвикаат потенцијални проблеми и во тој случај е неопходна терапија.
Во оваа група спаѓаат следниве ИХ:
- ИХ што можат да предизвикаат трајни лузни и деформитети (големи ИХ на лицето и ИХ што зафаќаат големи сегменти од телото)
- ИХ што имаат потенцијал за нарушување на хранењето, дишењето, слухот или функцијата на некој орган (ИХ на црниот дроб, мозокот, дишните патишта и периорбиталните ИХ)
- ИХ што улцерираат (можат да предизвикаат болка, крвавење или лузни)
- ИХ асоцирани со интракранијални малформации, малформации на ’рбетниот столб и малформации на аортниот лак.
Кога е потребен третман на ИХ, се применуваат следниве тераписки модалитети:
- локален третман со апликација на течност или гел кој содржи пропранолол
- орална терапија со пропранолол
- терапија со ласер
- хируршка интервенција.
За површинските ИХ што се во фазата на пролиферација (брз раст), се препорачува третман со течност или гел што содржи пропранолол, за кој е докажано дека е ефикасен и сигурен за примена. „Сируп што содржи пропранолол е прв избор за третман на ИХ кои поради големината и нивната локализација може да предизвикаат потенцијални проблеми. Во текот на третманот мора да се следат пулсот, артерискиот притисок и гликемијата во крвта поради можноста од нивно намалување. Чести несакани ефекти се течни столици, некогаш запек, ладни екстремитети или нарушување на сонот. Бидејки пропранололот може да го намали шеќерот во крвта, се препорачува лекот да се даде во тек на оброк или непосредно по оброкот и да се прекине доколку детето не се чувствува добро или одбива храна. Третманот трае од 6 до 12 месеци во зависност од брзината на повлекување на хемангиомот“, додава д-р Чонеска-Јованова.
Кај улцерирачките ИХ, потребен е дополнителен третман со неатхезивни преврски и аналгетици, а при сомнение за инфекција се применува локална антибиотска терапија. „Хируршки третман не се препорачува кај некомплицираните ИХ, бидејки може да предизвика сериозно крвавење, да остави лузни и деформитети. Тој се препорачува кај улцерирачките ИХ и кај хемангиомите, кои предизвикуваат животозагрозувачки состојби или резидуални деформитети на кожата предизвикани од хемангиомот“, завршува д-р Чонеска-Јованова.
И покрај тоа што инфантилните хемангиоми може да изгледаат загрижувачки, важно е да се знае дека голем дел од нив се бенигни, со добар клинички тек и се повлекуваат со тек на време. Раното препознавање и соодветниот третман, кога е потребен, значително ги подобруваат исходот и квалитетот на живот на детето. Секој случај е уникатен. Затоа со стручна медицинска поддршка и внимателно следење, родителите можат да бидат сигурни дека нивното дете ќе добие најдобра нега и грижа. Со правилен пристап, инфантилните хемангиоми ретко оставаат трајни последици, а децата растат здрави и среќни.
